Nieuw KCE-rapport m.b.t. een antibioticarichtlijn voor tandartsen
Binnen Europa behoort België nog steeds bij de grootste voorschrijvers van antibiotica buiten het ziekenhuis. Bovendien blijkt dat ongeveer 6% van deze antibiotica wordt voorgeschreven door tandartsen. Om hen aan te zetten antibiotica meer rationeel voor te schrijven, ontwikkelde het KCE, in samenwerking met clinici uit het werkveld en academici, een evidence-based praktijkrichtlijn. Deze bevat aanbevelingen voor het (niet) gebruiken van antibiotica bij veel voorkomende situaties in de tandartspraktijk. Hieruit blijkt bijvoorbeeld dat bij een infectie in de mond een tandheelkundige behandeling de beste manier is om de oorsprong van de infectie aan te pakken, en dat antibiotica daarbij zelden aangewezen zijn. Tot vandaag bestond dergelijke richtlijn in België nog niet, en het KCE is dan ook zeer verheugd met de primeur op deze Europese Antibioticadag.
Sinds de jaren ‘40 van de vorige eeuw zorgden antibiotica voor een belangrijke verbetering van de volksgezondheid. De laatste decennia worden bacteriën er echter steeds meer resistent tegen, en zijn de infecties die deze resistente kiemen veroorzaken moeilijker te bestrijden. De patiënten blijven daardoor langer ziek, of overlijden zelfs. Deze resistentie neemt toe als antibiotica onnodig worden gebruikt (bv. bij een virus) of als de doses, de duur van het gebruik, of het type antibioticum niet geschikt zijn voor de aanpak van het gezondheidsprobleem.
Een rationeel gebruik van antibiotica is dus cruciaal. In 2018 stond België echter nog op de 8ste plaats van de grootste voorschrijvers van antibiotica buiten het ziekenhuis in Europa. Bovendien blijkt dat ongeveer 6% van deze antibiotica werden voorgeschreven door tandartsen.
Een antibioticarichtlijn voor tandartsen, een primeur
In 2019 publiceerde het KCE reeds een rapport met voorstellen voor een effectiever antibioticabeleid in België (KCE-rapport 311). Het pleitte daarin o.a. voor het ontwikkelen van een evidence-based praktijkrichtlijn voor tandartsen. Deze richtlijn moet zorgen voor minder variabiliteit tussen de tandartspraktijken en de communicatie tussen patiënt en tandarts verbeteren, bv. om aan de patiënt uit te leggen waarom antibiotica in bepaalde situaties niet aangewezen zijn. Tot vandaag bestond dergelijke richtlijn in België nog niet, en het KCE is dan ook zeer verheugd met de primeur op deze Europese Antibioticadag.
Wanneer worden antibiotica bij de tandarts aanbevolen?
Vandaag worden antibiotica nog regelmatig voorgeschreven in een tandartspraktijk, o.a. bij tandpijn, abcessen, het terugplaatsen van een tand na trauma, verschillende vormen van parodontitis en het verwijderen van een tand. De onderzoekers gingen bij deze en andere situaties na of antibiotica een toegevoegde waarde hebben.
Uit de richtlijn blijkt dat bij een infectie in de mond – net zoals elders in het lichaam trouwens – de tandarts de oorsprong van de infectie moet aanpakken door middel van een tandheelkundige behandeling (bv. het ontzenuwen van een tand). Antibiotica zijn daarbij zelden aanbevolen. Enkel als de infectie zich lijkt uit te breiden, kunnen ze overwogen worden. Tekenen hiervan zijn o.a. een zwelling in het gezicht, gezwollen lymfeklieren, koorts en zich slecht voelen. Men kan best wel 1 dosis antibiotica geven vóór de plaatsing van tandimplantaten. Daarnaast kan 1 dosis antibiotica ook aangewezen zijn als een patiënt met specifieke hartaandoeningen met een verhoogd risico op infectieuze endocarditis (infectie van de binnenzijde van het hart) bepaalde tandheelkundige behandelingen moet krijgen. Patiënten met een knie- of heupprothese hebben dan weer geen antibiotica nodig vóór een tandheelkundige behandeling.
De richtlijn is ook bedoeld voor huisartsen die patiënten met problemen in de mond zien. Een huisarts kan deze patiënten best verwijzen naar een tandarts om de juiste diagnose te stellen en de aangepaste tandheelkundige behandeling op te starten.
Ontwikkeld in nauwe samenwerking met het terrein
Voor de ontwikkeling van deze richtlijn werkten de KCE-onderzoekers nauw samen met een multidisciplinaire groep van clinici uit het werkveld en professoren van de Belgische tandheelkundige faculteiten. De bedoeling is dat ze nu wordt verspreid en geïmplementeerd door de nationale en internationale wetenschappelijke en beroepsverenigingen, maar ook door overheidsorganisaties, zoals het RIZIV, het Geneesmiddelenagentschap en BAPCOC (Belgische Commissie voor de Coördinatie van het Antibioticabeleid).
Apothekers moeten exact aantal tabletten kunnen afleveren
Verder zijn de antibioticaverpakkingen op de Belgische markt vaak groter dan nodig voor één behandeling. Dit zorgt voor restjes in de huisapotheek en vergroot het risico op zelfmedicatie, en dus op niet rationeel gebruik. En wanneer de restjes worden weggegooid, verontreinigen zij het milieu. Het KCE herhaalt dan ook zijn aanbeveling om apothekers toe te laten enkel het exacte aantal benodigde antibioticatabletten af te leveren.