Contact tracing COVID-19 en patiëntengegevens: update

Tot voor kort was het zo dat ten gevolge van een lacune in de wet, de arts hiervoor inderdaad geen toelating had. Het Decreet van 29 mei 2020 tot organisatie van de meldingsplicht en het contactonderzoek in het kader van COVID-19 brengt hier nu verandering in en dit retroactief vanaf 11 mei 2020.

Wat vooraf ging: een gebrekkig KB

Conform het Decreet van 21 november 2003 betreffende het preventieve gezondheidsbeleid moet in Vlaanderen de behandelend arts verplicht melding maken van élke vaststelling of vermoeden van bepaalde opgelijste infectieziektes, alsook van elk vermoeden van een ernstige infectie die een epidemisch karakter dreigt aan te nemen of aangenomen heeft. Hieronder valt dus ook COVID-19. Deze melding moet binnen de 24 uur gebeuren aan een ambtenaar-arts bij het Agentschap Zorg en Gezondheid. In principe wordt de patiënt bij deze melding niet bij naam genoemd, behalve indien de melder meent dat het doorgeven van de naam van de patiënt noodzakelijk is om de verdere verspreiding van de infectie tegen te gaan.  

Op 4 mei 2020 werd in het kader van de strijd tegen de verspreiding van COVID-19 het KB nr. 18 uitgevaardigd tot oprichting van een databank bij Sciensano. Uit dit KB nr. 18 blijkt dat de databank bedoeld is om een hele resem aan persoonsgegevens voor een bepaalde duur te bewaren en onder meer te verwerken met het oog op de zgn. ‘contact tracing’.

Volgens het KB nr. 18 zullen onder meer de artsen van patiënten waarvan de arts een vermoeden heeft van infectie, of van patiënten aan wie een COVID-19-test werd voorgeschreven of deze hebben ondergaan, de patiëntengegevens aanleveren aan Sciensano, met de bedoeling deze op te nemen in hun tijdelijke databank. Alhoewel hieruit duidelijk blijkt dat het de bedoeling is dat artsen effectief persoonsgegevens van patiënten meedelen aan Sciensano, bevat het KB nr. 18 hiertoe geen wettelijke plicht noch expliciete toelating. Op basis van het KB nr. 18 zelf mag de arts deze informatie dan ook niet aan Sciensano doorgeven, noch aan het voorziene ‘contactcenter’ dat gegevens inzamelt voor Sciensano. Een patiënt kon in dit geval strafklacht neerleggen tegen de arts wegens schending van diens beroepsgeheim.

Een dringende tussenkomst van de wetgever was dan ook noodzakelijk, zoals wij eerder aankondigden.

Retroactieve oplossing via Decreet van 29 mei 2020

Bij Decreet van 29 mei 2020 tot organisatie van de meldingsplicht en het contactonderzoek in het kader van COVID-19 heeft de Vlaamse wetgever de meldplicht voor artsen bij COVID-19 specifiek geregeld in aanvulling op het Decreet van 21 november 2003.  

Het nieuwe decreet voorziet dat de melding in kader van COVID-19 verplicht dient te gebeuren aan Sciensano en dus niet langer aan de ambtenaar-arts bij het Agentschap Zorg en Gezondheid. Belangrijke opmerking daarbij is dat er nog steeds niet wordt voorzien dat gegevens mogen worden overgemaakt aan het ‘contactcenter’.

Daarnaast wijkt het decreet af van het principe van anonieme melding en somt de persoonsgegevens op die moeten worden gemeld.

Door dit decreet geldt dus een meldplicht op basis waarvan artsen de persoonsgegevens van elke persoon die besmet is met COVID-19 of waarvan zij vermoeden dat dit het geval is, moeten melden aan Sciensano. Dergelijke meldplicht vormt een uitzondering op het beroepsgeheim.  

Dit decreet heeft uitwerking met ingang van 11 mei 2020. Het is onduidelijk waarom deze datum als startpunt werd genomen. Het KB nr. 18 is namelijk reeds in werking getreden op 4 mei 2020, waardoor artsen die een melding aan Sciensano hebben gemaakt in de periode van 4 mei 2020 tot en met 10 mei 2020 tussen de mazen van het net vallen. 

Tot slot is reeds voorzien dat het Decreet ophoudt uitwerking te hebben op een datum die de Vlaamse Regering vaststelt en uiterlijk op 31 december 2021. Nadien dienen de meldingen conform het Decreet van 21 november 2003 opnieuw te gebeuren aan een ambtenaar-arts bij het Agentschap Zorg en Gezondheid.

Jellina Buelens – jellina.buelens@arcaslaw.be

Liesbeth Lafaut – liesbeth.lafaut@arcaslaw.be

Advocaten Arcas Law