Pilootproject met speekseltesten in het basis en secundair onderwijs: eerste resultaten

01.04.2021

In maart werd er een pilootproject met speekseltesten opgestart voor schoolpersoneel. Tijdens het pilootproject nemen leerkrachten en ander schoolpersoneel van de pilootscholen elke week thuis zelf ochtendspeeksel af. De eerste resultaten van de periode van 1 tot 21 maart worden hieronder samengevat.

In maart werd er een pilootproject met speekseltesten opgestart voor schoolpersoneel onder leiding van  Prof. Dr. Herman Goossens van de Universiteit Antwerpen en voorzitter van de Taskforce Testing in de schoot van het Coronacommissariaat. Tijdens het pilootproject nemen leerkrachten en ander schoolpersoneel van de pilootscholen elke week thuis zelf ochtendspeeksel af. Het staal wordt dezelfde dag nog bezorgd aan de laboratoria en getest. In de loop van de avond konden de personeelsleden het resultaat van de test verwachten. In het project werd eveneens gepeild naar de impact van de testen op het gedrag, welbevinden en motivatie van het schoolpersoneel, een luik dat begeleid werd door Prof. Dr. Maarten Vansteenkiste binnen de motivatiebarometer.

Het doel is om uitbraken in scholen en besmetting van leerkrachten te voorkomen of vroegtijdig op te sporen, zorgen voor een gevoel van veiligheid en het ondersteunen en motiveren van betrokkenen, en bovendien zorgen voor verbinding en versterken van het mentaal welzijn.

De eerste resultaten van de periode van 1 tot 21 maart worden hieronder samengevat.

Tijdens het pilootproject namen 4 van de 8 labo’s van het federaal testplatform deel:

  • KU-Leuven: voor de regio Diest
  • UZA: voor de regio Antwerpen
  • UZGent: voor de regio Kortrijk
  • ULiège: voor de regio Brussel-Wallonië

Voor het pilootproject werden ca. 3 600 leerkrachten verspreid over 40 scholen in Vlaanderen en 20 scholen in de regio Brussel-Wallonië uitgenodigd. Globaal genomen heeft 62% van het uitgenodigde onderwijspersoneel effectief deelgenomen, en nam voor alle regio’s de participatiegraad toe doorheen het pilootproject.

“Het gebruik van de webform en de afname van speeksel verliep zeer vlot ”. Zegt Prof. Goossens. “Tijdens de eerste drie weken van het pilootproject (1 maart tot en met 21 maart) werden 24 positieve stalen (of 0,3%) geïdentificeerd (op basis van 6636 registraties).  Bovendien werden sinds de start van het pilootproject en ondanks het relatief laag aantal deelnemende scholen toch een aantal clusters bloot gelegd: 1 cluster in Wallonië en 1 bijkomende cluster in Brussel”.

In de motivatiecampagne werd onderzocht of deelname aan het pilootproject de mentale gezondheid van schoolpersoneel beïnvloedt, en of deelname een mogelijke bedreiging vormt voor het duurzaam volgen van de maatregelen.  Momenteel werden er vier metingen met de testgroep uitgevoerd, waaronder de postmeting op 21 maart. Aan deze studie namen 56 scholen vrijwillig deel. Niet enkel leerkrachten (78%), maar ook omkaderend onderwijspersoneel (onderhoudspersoneel, opvoeders, secretariaatsmedewerkers, en directies). Zowel een experimentele of testgroep (N = 1194), die bestond uit een mix van Nederlandstalige (71%) en Franstalige deelnemers (29%), als een Nederlandstalige controlegroep (N =241) vulden een pre- en postmeting in.

Uit de vergelijking met een controlegroep blijkt dat het gebruik van speekseltesten in beperkte mate een buffer vormt tegen een toenemende angstige bezorgdheid om besmetting zonder dat dit gepaard gaat met een verminderd risicobesef. De speekselproject zorgt eveneens voor een onmiddellijke, maar wel beperkte en tijdelijke verbetering van de levenstevredenheid en beschermt tegen een afname in vitaliteit.

Hoewel deelname aan het speekspelproject niet zorgt voor het een afname in het volgen van de maatregelen (enkel voor de mondmaskerplicht is er een kleine daling), speelt wel de motivatie van schoolpersoneel bij aanvang om zich te laten testen een rol. Het personeel dat de speekseltesten ziet als een middel om een collectief doel te realiseren volgt de maatregelen blijvend beter op. Anderzijds is de verwachting dat speekseltesten leiden tot toegenomen vrijheid negatief geassocieerd met het opvolgen van de maatregelen.

Er bestaat heel wat enthousiasme voor het project, wat blijkt uit het feit dat deelnemers in sterke mate vrijwillig gemotiveerd zijn voor de speekseltesten, terwijl de extra inspanning en wantrouwen slechts een beperkte rol spelen; en dat het project bij aanvang sterk werd geapprecieerd en dat de waardering doorheen het project nog toeneemt.

Een ondersteunende en motiverende rol vanuit de projectverantwoordelijken en schooldirectie draagt bij tot een verbeterde motivatie, het duurzaam volgen van de maatregelen en een hogere appreciatie van het project.

“Deze studie toont aan dat het gebruik van speekseltesten niet per definitie er voor zorgt dat we nonchalanter omspringen met de maatregelen. Maar hoe deze testen worden geframed en in welke sectoren ze worden ingezet zal erg belangrijk zijn. Het is cruciaal dat mensen de testen preventief gebruiken om zichzelf en elkaar te beschermen veeleer dan deze aan te wenden om hun eigen vrijheid te vergroten. Omdat deze coronacrisis onze autonomiebehoefte al sterk heeft beknot kan dit onrealistische vrijheidsverwachtingen wekken. Dan kunnen de gedragsvalkuilen van testen als een boemerang in ons gezicht terugkeren”. Aldus Prof Vansteenkiste van de Universiteit van Gent, die de motivatiecampagne coördineerde.

“Dit is een unieke interdisciplinaire pilootstudie die tot stand is gekomen dankzij de enthousiaste medewerking van zeer veel personen en instellingen”.  Aldus Carole Schirvel, adjunct-coronacommissaris. “Dank zij dit pilootproject werden een aantal obstakels bloot gelegd, en problemen reeds aangepakt die verdere uitrolling zullen vergemakkelijken. We hebben een sluitend systeem ontwikkeld van speeksel afname, registratie via een webformulier en rapportering van resultaten. We willen de scholen die hebben deelgenomen uitdrukkelijk danken voor hun inzet.”

Afname van speeksel en detectie van het SARS-CoV-2 virus met PCR heeft een aantal voordelen:

  • zeer specifiek en gevoelig waardoor wekelijkse afname voldoende is
  • minder invasief en onaangenaam dan wissers
  • uitstekende monitoring via webformulier met directe link naar labo, Sciensano en het personeelslid.

Het belangrijkste nadeel is dat de analyse nog steeds in een laboratorium moet gebeuren met als gevolg een logistieke flow van stalen naar het labo omwille van de geografische spreiding van de scholen.

Pedro Facon, coronacommissaris: “De Interministeriële Conferentie Volksgezondheid heeft kennis genomen van de resultaten van het pilootproject. Het Coronacommissariaat zal de ministers van Onderwijs en Hoger Onderwijs in de komende dagen uitnodigen om een gezamenlijke teststrategie binnen het onderwijs verder te preciseren. Daarbij zal rekening worden gehouden met de resultaten van dit pilootproject, maar ook met andere mogelijkheden binnen het testmenu zoals het gebruik van sneltesten, al dan niet door zelfafname (zelftesten). Het Coronacommissariaat zal de bevoegde ministers maximaal ondersteunen bij de operationalisering van de gezamenlijke teststrategie.”

 
Deel dit bericht: 
Deel dit bericht